Yağmurdan Sonra Gelen Toprak Kokusunun Sebebi Nedir?

Coronavirüs salgını ile karamsarlıklar içerisinde olduğumuz şu günlerde sizlere biraz olsun umut aşılayacak bir giriş yapmak niyetindeyiz. Gözlerinizi kapatın bir ilkbahar sabahı güneşle uyanmış ve nemli bir ormanın en kuytularında parmak uçlarınızdan saç tellerinize kadar huzur dolu gezindiğinizi düşünün; yüzünüzü teselli için yaratılmış bir meltem okşuyor ve sanki bu kadar ihtişam yetmezmiş gibi çisil çisil bir yağmur önce tepenizdeki güzel yeşillere sonra size ve nihayet yere ulaşıyor bu toprağın kadim sırlarını bir kokuyla açığa çıkarıyor. Bu koku doluyor burun deliklerinizden ve o an tüm yaşamın sırrını keşfetmiş gibi hissediyorsunuz kendinizi…Şu kötü günleri düşündüğümüzde paha biçilmez değil mi? Peki hemen hemen herkesin hoşuna giden yağmurdan sonra gelen toprak kokusunun sebebi nedir hiç düşündünüz mü? Neden yağmur sonrası gelen bu “toprak kokusu” na Petrichor (Petrikor) deniyor?

Yağmurdan Sonra Gelen Toprak Kokusunun Nedeni Nedir?

Yağmurdan sonra ortaya çıkan ve “toprak kokusu”  ya da “yağmur kokusu” olarak nitelendirdiğimiz aslında Petrichor (Petrikor) olarak adlandırılan kokunun sebebi bakterilerdir diyebiliriz.

Bir tür filamentli bakteri olan Streptomyces bakterileri, bulunduğu ortamlar nemli ve sıcak olduğunda toprakta büyür. Petrikorun bileşenleri sadece uzun kuraklık dönemlerinde bitki ve bakteriler tarafından üretilerek toprağa salınır. Bu nedenle toprak kokusu (petrikor) yazın ortasında veya sonbaharın başında yağan yağmurlar sonrasında güçlü şekilde algılanabilir.

Streptomyces Bakterileri | Yağmurdan Sonra Gelen Toprak Kokusunun Sebebi Nedir?

Toprak kuruduğunda, bakteriler toprakta sporlar yayarlar. Yağışın ıslaklığı ve kuvveti, bu küçük sporları, yağmurdan sonra nemin bir aerosol (bir katının veya sıvının gaz ortamı içerisinde dağılması) gibi davrandığı şekilde havaya saçar. (Aerosol Etkisi)

Massachusetts Institute of Technology (MIT) ‘de yapılan bir çalışma, bunun nasıl olduğunu kameraya kaydetmeyi başarmıştır. Bu çalışmaya link‘e tıklayarak erişebilirsiniz.

Bu aerosolün içinde bulunan kimyasallardan birçoğu, özellikle de geosmin ve 2-methylisoborneol gibi moleküller, burnumuzda yer alan koku tomurcuklarımızı uyarır.

Geosmin ve 2-methylisoborneol ‘un Kimyasal Yapıları

Burnumuz, özellikle de geosmin ‘e karşı son derece duyarlıdır. Şöyle ki: Havadaki 1 trilyon koku parçacığından birkaç tanesi geosmin olsa bile bu kokuyu algılayabiliriz. Böylece nemli hava, sporları dolayısıyla geosmin ‘i bize kolayca taşır, böylece onları soluduğumuzda “toprak kokusu” nu alırız.

Bu sporların genellikle yağış ile ilişkilendirdiğimiz farklı, dünyevi bir kokusu vardır. Streptomyces bakterileri son derece yaygındır bu nedenle; birçok insanda güzel hisler uyandıran “yağmur sonrası bu toprak kokusu” tüm dünyada hissedilen evrensel bir koku haline gelmiştir.

Yağmur Sonrasıdaki Toprak Kokusu Her Zaman Güzel Mi Kokar?

Maalesef hayır! Atmosferdeki kimyasal maddeler nedeniyle yağmur suyu, özellikle kentsel ortamlarda biraz asidik olma eğilimindedir. Yerdeki organik kalıntılar veya kimyasallarla temas ettiğinde, bazı aromatik reaksiyonlara neden olabilir.

Atmosferdeki kimyasal maddeler nedeniyle yağmur suyu, özellikle şehirlerde biraz asidik olma eğilimindedir. | Yağmurdan Sonra Gelen Toprak Kokusunun Sebebi Nedir?

Toprağı ayırır ve içinde sıkışan mineralleri serbest bırakır ve benzin gibi kimyasallarla reaksiyona girerek daha güçlü bir koku verir. Bu reaksiyonlar genellikle bakteri sporlarından daha hoş olmayan kokular üretir, bu nedenle yağmur sonrası ortaya çıkan koku her zaman hoşumuza giden kokulardan olmayabilir.

Kaynaklar:

• https://science.howstuffworks.com/nature/climate-weather/atmospheric/question479.htm
• https://www.sciencealert.com/that-rain-smell-turns-out-we-re-smelling-the-circle-of-life
• https://www.researchgate.net/figure/Actinomycetes-microorganisms-after-the-application-of-Gram-staining-400-fold_fig2_317132368
• https://www.britannica.com/science/Streptomyces
• https://freeartbackgrounds.com/?989,rain-in-the-city-background