Coronavirüs (COVID-19) ve Evcil Hayvanlar

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgını beraberinde merak ettiğimiz bir çok soruyu aklımıza getiriyor. Bunlardan bazıları: Koronavirüs (Covid-19) kedi veya köpek gibi evcil hayvanlara bulaşır mı? Bizler hastalanırsak evcil hayvanlarımızı nasıl koruyabiliriz? 

Covid-19 coronavirüsü insanlık olarak yeni yeni tanımaya başladık ve bu konuda bilim insanları her gün yeni bilgiler ve tecrübeler elde ediyorlar. Elde edilen bilgiler doğrultusunda evcil hayvanlar ve coronavirüs (COVID-19) hakkında bazı bilgileri aktarmaya çalışacağız.

Evcil Hayvanlar ve Covid-19

Köpeklere yeni tip coronavirüs (COVID-19) bulaşabilir mi?

Şu anda, uzmanlar bunun pek olası bir durum olduğunu düşünmüyorlar.

Ancak şimdiye kadar, her ikisi de Hong Kong’da olmak üzere, Covid-19 hastalığından dolayı hastaneye kaldırılan iki kişinin köpeklerine de yapılan coronavirüs testi pozitif çıkmıştır.

Köpeklerde kullanılan testler insanlarla aynıdır; koronavirüsün genetik materyalini test eden burun ve oral yolla alınan örneklerle belirlenir.

Bu testler sonucunda; köpeklerin virüs seviyelerinin oldukça düşük çıkması, enfekte olup olmadıkları konusunda bile şüphe uyandırdı.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) şu anda  köpeklerin veya kedilerin yeni coronavirüs ile enfekte olabileceğini veya bulaştırabileceğini gösteren hiçbir kanıt bulunmadığını söylemektedir. (Kaynak: WHO COVID-19 ile ilgili soru ve cevaplar)

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) ise, COVID-19’un mevcut yayılması, insandan insana bulaşmanın bir sonucudur. Bugüne kadar, eşlik eden hayvanların hastalığı yaydığına dair bir kanıt yoktur. Bu nedenle, evcil hayvanlara refahlarını tehlikeye atabilecek önlemler almanın bir gerekçesinin olmadığını söylemektedir. (Kaynak: OIE COVID-19 ile ilgili soru ve cevaplar)

Uzmanlar bir köpeğin COVID-19 olma olasılığının olmadığını düşünmesine rağmen, Hong Kong’daki iki köpeğin testi nasıl pozitif çıktı?

Bu köpek hastalar, muhtemelen büyük miktarlarda virüs saçmış enfekte kişilerle yakın temas halindeydiler. Bu durum, virüsün köpeklerin burunlarında kültürlenmesine yol açtı.

Köpeklerin hastalandığına veya herhangi bir belirti gösterdiklerine dair hiçbir belirti de bulunamamıştır.

17 yaşındaki bir Pomeranian cinsi olan ilk köpek, virüsün tespit edilemeyen seviyelerine sahip olmadan önce bir haftadan fazla (Şubat sonu, mart ayının ilk haftası) pozitif test edildi.

Bu kadar uzun süre pozitif test edilmesi, köpeğin muhtemelen insandan hayvana bulaşmasından kaynaklanan düşük seviyeli bir enfeksiyona sahip olabileceğini gösterdi.

Pomeranian cinsi bir köpek (Fotoğraf temsilidir.) | Coronavirüs (COVID-19) ve Evcil Hayvanlar

Bu köpek 14 Mart’ta karantinadan serbest bırakıldı ve iki gün sonra öldü. Yetkililer köpeğin ölümünün virüsle ilgili olmadığını düşünmektedirler; ölüm nedeni, diğer eşlik eden hastalıklardan daha olasıdır, ancak bu teyit edecek hiçbir otopsi de (hayvan otopsisi) yapılmamıştır.

Hong Kong hükümeti, daha önce COVID-19 için zayıf pozitif test eden bir Pomeranian cinsi köpeğin, sonraki testlerden sonra gerçekten virüsle enfekte olduğunu bildirmiştir.

Bu hasta köpek viral enfeksiyona karşı bağışıklık sistemi bir savunma geliştirmiş ve kanında antikorların olduğu tespit edilmiştir.

Uzmanlar, köpeklere ve kedilere bu virüsün kolayca bulaşmadığını ve insanlara bulaştırma riskinin, insandan-insana bulaşma riskine kıyasla önemsiz olduğuna inanmaya devam etmektedirler.

Köpeklerin ve kedilerin virüsten hastalanması da olası değildir. Uzmanlar, sahiplerin hayvanlarının, yiyeceklerini vermeden veya malzemelerini kullanmadan önce ve sonra ellerini yıkamalarını ve insanların evcil hayvanlarını öpmekten kaçınmalarını önermeye devam etmektedir.

Evcil hayvanlar COVID-19 hastası olmasalar dahi, insanlar arasında bir enfeksiyon kanalı oluşturabilirler mi?

Evet. COVID-19‘lu bir kişinin evcil hayvanlarına hapşırma ve öksürme suretiyle damlacıkların üzerine bulaştırması ve daha sonra başka bir bireyin o hayvana dokunup hastalığa yakalanması mümkündür.

Fakat veteriner uzmanları bulaşma riskinin düşük olacağına inanmaktadır.

COVID-19, sert ve cansız yüzeylerde (Örn. cam, metal), yumuşak yüzeylere (Örn. kürk, karton) göre daha uzun süre yaşadığı elde edilen bulgularla tespit edilmiştir.

Bununla birlikte, hasta bireylerle yaşayan hayvanlar, tıpkı hasta bireylerle yaşayan insanların başkalarıyla temastan kaçınmaları gerektiği gibi, diğer insanlardan ve hayvanlardan (evde karantina altında) uzak tutulmalıdır.

Köpekler ve kediler için herhangi bir COVID-19 aşısı var mı?

Şu anda insanlar veya hayvanlar için COVID-19 ile ilgili herhangi bir aşı geliştirilememiştir. (Nisan-2020)

Veterinerler diğer coronavirüslere aşinadır. Benzer ancak farklı coronavirüs türleri evcil hayvanlarda birkaç yaygın hastalığa neden olur. Örneğin birçok köpek, yavru olarak başka bir koronavirüs türü (Canine Coronavirus) için aşılanır. Bununla birlikte, bu aşı COVID-19 için çapraz koruma sağlamaz.

Canine Coronavirus Görseli | Coronavirüs (COVID-19) ve Evcil Hayvanlar

Bana COVID-19 teşhisi konulursa evcil hayvanımı nasıl koruyabilirim?

Evcil hayvanınız minimum COVID-19 enfeksiyonu riski altında olduğundan, onları enfeksiyondan korumak için özel bir adım gerekmez.

Bununla birlikte, evcil hayvanlar, büyük miktarda virüs içeren bir ortamda bulunuyorlarsa ve aile üyeleri de dahil olmak üzere diğer insanlar için virüs kaynağı olabilirler.

Bu nedenle, diğer insanları ve kendinizi korumak için, COVID-19 testiniz pozitif çıktıysa veya hastaysanız, tıpkı diğer insanlarla iletişiminizi kısıtlayacağınız gibi, evcil hayvanlarla teması kısıtlamanız önerilir.

Okşamaktan, öpmekten veya hayvanların sizi yalamasından ve ayrıca yiyeceklerinizi paylaşmaktan kaçınınız.

Evcil hayvanınızla etkileşime girmeniz gerekiyorsa, önce ve sonra ellerinizi yıkayınız ve bir yüz maskesi takınız.

Evcil hayvanım halka açık bir yüz maskesi takmalı mı?

Hayır. Yüz maskeleri evcil hayvanınızı hastalık bulaşmasından koruyamayabilir ve diğer solunum güçlüklerine neden olabilir.

NOT: Hayvanlar bizim can dostlarımız, onları bu süreçte asla yalnız ve çaresiz bırakmayalım. Evde kalalım, ama onları asla unutmayalım.

Kaynaklar:

• https://www.sciencefocus.com/nature/can-my-dog-get-coronavirus/
• https://vetmed.illinois.edu/pet_column/coronavirus-pets/
• https://www.oie.int/en/scientific-expertise/specific-information-and-recommendations/questions-and-answers-on-2019novel-coronavirus/
• https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• https://www.info.gov.hk/gia/general/202003/26/P2020032600756.htm