Mars ‘a Kısa Bir Yolculuk – Mars’ın Benzersiz Coğrafyası

Bilindiği üzere takvimler 30 Mayıs 2020 tarihini gösterdiğinde, uzay yolculuğunda bir devrim yaşandı. Tarihte ilk kez özel bir şirket (SpaceX), Crew Dragon adlı uzay aracı ile uzaya iki insan gönderdi. Bu yolculuk uzay taşımacılığı adına bir mihenk taşı olarak kabul edildi diyebiliriz. Yani yakın gelecekte uzaya; Ay‘a ve Mars ‘a turistik seyahatlerin gerçekleşebileceğinin ilk kanıtı özel bir şirketin bu imkanı sağlayabilecek kapasiteye ulaşmış olmasıdır.

Şimdiki içeriğimiz “Gelecekte Mars Turistlerinin Keşfedebileceği 9 Harika Yer” başlığı günümüzde ütopik olarak görünen ama gelecekte gerçekleşebilecek uzay seyahatine ilgi çekmek için atılmıştır. Aslında içeriğimiz Mars’ın sıra dışı coğrafyası ile ilgili. Mars ‘taki kanyonlar, yanardağlar, kraterler, dağlar… Mars’da ufak bir gezintiye çıkmaya ne dersiniz?

Astronotlar Doug Hurley ve Bob Behnken daha önce iki defa uzaya gitmişlerdi. Son uçuşlarını SpaceX şirketinin uzayı aracı olan Crew Dragon ile gerçekleştirdiler.

İlginizi Çekebilir: Mars’a Ulaşmak Kaç Gün Sürer?

Gelecekte Mars Turistlerinin Keşfedebileceği 9 Harika Yer

Mars, bir çok tezatlığı içinde barındıran kızıl gezegen. Büyük volkanlar, derin kanyonlar ve akan suya ev sahipliği yapan veya yapmayan kraterler. İlk kızıl gezegen kolonisi kurulduktan sonra, dünyadan gelen turistlerin keşfetmesi için harika bir yer olacaktır.

Kızıl gezegenin benzersiz dokuz harika coğrafik bölgesine gelin hep birlikte göz atalım.

NASA InSight Uzay Aracı tarafından aktarılan bir görüntü. | Kızıl Gezegen: Mars

1- Olympus Mons

Güneş sisteminin en yüksek dağı. Dünya’nın en yüksek dağı Everest ile karşılaştırıldığında; üç kat daha yüksektir. Dağın yüksekliği 26 bin 400 metredir. Ayrıca yaklaşık 624 km çapındadır.

Olympus Mons, lavların yavaş yavaş yamaçlarından aşağı inmesinden sonra oluşan devasa bir kalkan yanardağdır. Bu durum, dağın, gelecekte tırmanacak olan dağcıların tırmanması kolaylaştıracağı anlamına gelir, çünkü ortalama eğimi sadece yüzde 5’tir.

Olympus Mons (Fotoğraf: Detlev Van Ravenswaay-7 Ekim 2018)

Zirvesinde, lavlarını kaybeden (muhtemelen bir patlama sırasında) ve çökmüş olan magma odaları tarafından oluşturulan, yaklaşık 85 km genişliğinde büyük bir çöküntü vardır.

2- Tharsis Volcanoes (Tharsis Volkanları)

Tharsis volkanları yaklaşık 2500 km genişliğindeki bir bölgede 12 devasa volkan barındırmaktadır. Olympus Mons gibi, bu volkanlar yeryüzünden çok daha büyük olma eğilimindedir, çünkü Mars’ın volkanların daha uzun büyümesine izin veren daha zayıf bir çekim gücü vardır.

Bu volkanlar iki milyar yıl kadar ya da Mars tarihinin yarısı kadar önce patlamış olabildiği tahmin ediliyor.

1980 yılında Viking-1 tarafından çekilmiş, Tharsis bölgesi.

Bu resim, 1980 yılında Viking-1 tarafından çekilmiş, Tharsis bölgesini göstermektedir. Solda, yukarıdan aşağıya, yaklaşık 25 mil yüksekliğinde üç kalkan volkanı görebilirsiniz: Ascraeus Mons, Pavonis Mons ve Arsia Mons.

3- Valles Marineris (Mariner Vadisi)

Mars sadece güneş sisteminin en büyük yanardağına değil, aynı zamanda en büyük kanyonuna da ev sahipliği yapmaktadır. NASA‘ya göre; Valles Marineris (Mariner Vadisi) yaklaşık olarak 3000 km uzunluğundadır. 800 km uzunluğundaki Büyük Kanyon ile karşılaştırıldığında, Büyük Kanyon’dan yaklaşık dört kat daha uzundur.

Valles Marineris (Mariner Vadisi) yaklaşık olarak 3000 km uzunluğundadır.

Araştırmacılar Valles Marineris ‘in nasıl oluştuğundan emin değiller, ancak oluşumu hakkında birkaç teori bulunmaktadır.

Birçok bilim insanı, Tharsis bölgesi kurulduğunda Valles Marineris ‘in büyümesine katkıda bulunduğunu öne sürülmektedir. Oluşumuyla ilgili en yaygın teori ise Tharsis’te volkanlar yükselirken, doğusunda yarıkların oluştuğu yönündedir. Zamanla bu yarıklar Valles Marineris ’e (Mariner Vadisi) dönüşmüştür.

İlginizi Çekebilir: Birleşik Arap Emirliklerinin Mars’a Gönderdiği Hope Uydusu Hakkında Bilmeniz Gereken 5 Şey

4- Kuzey ve Güney Kutupları

Mars ‘ın kutuplarında biraz farklı bileşimlere sahip iki buzul bölge bulunmaktadır; kuzey kutbu 2008 yılında Phoenix Lander tarafından yakından incelenirken, güney kutbu gözlemleri yörüngeden uydular ile elde edilmiştir.

Mars ‘ın Kuzey ve Güney Kutupları

Kuzey kutbu 2008 yılında Phoenix Lander tarafından yakından incelenmiştir.

NASA’ya göre, kış aylarında, hem kuzey hem de güney kutbunda sıcaklıklar o kadar düşüktür ki, atmosferdeki karbondioksit yüzeyde buza dönüşmektedir.

Süreç, karbondioksitin atmosfere geri döndüğü yaz aylarında tersine dönmektedir. Karbondioksit, kuzey yarımkürede tamamen kaybolur. Ancak karbondioksit buzunun bir kısmı güney kutbunda kalmaktadır.

Tüm bu buz hareketinin Mars iklimi üzerinde büyük etkileri vardır. (rüzgar, fırtına vb.)

5- Gale Crater and Mount Sharp (Aeolis Mons)-Gale Krateri ve Aeolis Dağı

2012 yılında Curiosity Rover‘ın iniş yaptığı Gale Crater (Gale Krateri), Mars’ta bir zamanlar var olan suyun ayrıntılı kanıtlarına ev sahipliği yapmaktadır.

Gale Crater and Mount Sharp (Aeolis Mons)-Gale Krateri ve Aeolis Dağı – Curiosity Rover

Curiosity Rover’ın daha heyecan verici bulgularından biri de, bölgedeki karmaşık organik molekülleri keşfetmesidir. 2018 yılındaki araştırmaların sonuçlarına göre, bu organik moleküllerin yaklaşık 3.5 milyar yıllık kayaların içinde bulunduğunu açıklandı.

Organik sonuçlarla eşzamanlı olarak, araştırmacılar, gezginin mevsimdeki atmosfer değişikliğinden kaynaklı metan konsantrasyonlarını da bulduğunu açıkladı.

Metan, mikropların yanı sıra jeolojik olayların üretebileceği bir elementtir, bu yüzden bu bir yaşam belirtisi olup olmadığı şu an için belirsizdir.

6- Medusae Fossae

Medusae Fossae, Mars’taki en ilginç yerlerden biridir, bazı insanlar bir çeşit UFO kazasından dolayı oluştuğunu bile ileri sürmektedir.

Daha olası durum ise; Amerika Birleşik Devletleri’nin yüzölçümünün beşte bir büyüklüğünde olan Medusae Fossae’nin volkanik bir tortu olmasıdır.

Medusae Fossae, Mars’taki en ilginç yerlerden biridir, bazı insanlar bir çeşit UFO kazasından dolayı oluştuğunu bile ileri sürmektedir.

Daha olası durum ise; Medusae Fossae’nin volkanik bir tortu olmasıdır.

Araştırmacılar “Volkanlar, Medusae Fossae’yi nasıl oluşturdu?” sorusuna hala net bir yanıt bulamazken, 2018 yılında yapılan bir araştırmada bu oluşumun 500 milyon yıldan fazla bir süredir, yüzlerce kez meydana gelen son derece büyük volkanik patlamalardan oluşmuş olabileceği ileri sürülmüştür.

7- Recurring Slope Lineae in Hale Crater – Hale Krateri’ndeki Yamaç

Mars, sıcak havalarda dik kraterlerin kenarlarında oluşan ve tekrarlayan yamaç çizgileri adı verilen garip coğrafik oluşumlara ev sahipliği yapar.

Hale krateri içerisinde oluşan, Recurring Slope Lineae‘nın nasıl oluştuğunu anlamak ise gerçekten zor.

2015 yılında NASA başlangıçta hidratlı tuzların yüzeyde akan su belirtileri olması gerektiğini açıkladı, ancak daha sonraki araştırmalar Recurring Slope Lineae’nın atmosferik sudan veya kuru kum akışlarından oluşabileceğini söyledi.

Recurring Slope Lineae in Hale Crater – Hale Krateri’ndeki Yamaç | High Resolution Imaging Science Experiment (HiRISE) camera on NASA’s Mars Reconnaissance Orbiter.

Recurring Slope Lineae ‘nın nasıl oluştuğunu anlamak için ona daha çok yaklaşıp örnekler almak gerekebilir, fakat yabancı mikroplar barındırma olasılığından dolayı, NASA ‘nın gezegensel koruma protokolleri uygulayarak araştırma yapması gerekir.

Bu durum gelecekte Mars’a turistik gezi yapacakların uzaktan sadece dürbünle izlemesi zorunluluğunu oluşturabilir.

8- ‘Ghost Dunes’ in Noctis Labyrinthus and Hellas basin – Noctis Labyrinthus ve Hellas Havzasındaki ‘Hayalet Tepeler’

Mars atmosferi inceldikçe su buharlaştığı için bugünlerde çoğunlukla rüzgarla şekillenen bir gezegen haline gelmiştir. Ancak Noctis Labyrinthus ve Hellas havzasında bulunan “hayalet tepeleri” bölgeleri gibi yerlerde geçmişteki sulara ilişkin kanıtlar görebiliriz.

Araştırmacılar, bu bölgelerin onlarca metre uzunluğundaki kum tepelerinde oluştuğunu söylüyorlar. Daha sonra, tepeler aşınırken üslerini koruyan lavlar veya su ile sular altında kaldı.

‘Ghost Dunes’ in Noctis Labyrinthus and Hellas basin – Noctis Labyrinthus ve Hellas Havzasındaki ‘Hayalet Tepeler’

Bunlar gibi eski kum tepeleri, rüzgarların eski Mars’ta nasıl estiğini gösterir, bu da iklimbilimcilere Kızıl Gezegenin eskiden olan durumu hakkında bazı ipuçları verir.

Daha da heyecan verici olay ise, bu kum tepelerinin korunaklı bölgelerinde saklanan, radyasyon ve rüzgardan korunan mikroplar olabilme ihtimalidir.

9- Victoria Crater (Victoria Krateri)

Çapı yaklaşık 800 metre olan “Victoria Krateri”, NASA ‘nın Mars Exploration Rover Opportunity aracının, Mars’taki kalışının ilk 14 ayında ev sahipliği yapmıştır.

Victoria Crater (Victoria Krateri)

Mars Exploration Rover Opportunity kratere vardıktan sonra, saat yönünde kısmi bir dönel dolaşım gerçekleştirdi. Yolculuk sırasında krater etrafındaki yolun yaklaşık dörtte birini tamamladı.

Çeşitli “körfez” ve “burunlar” keşfedildi. Ferdinand Macellan tarafından Victoria gemisinde ziyaret edilen çeşitli yerlerin adı keşfedilen bu körfezlere ve burunlara verilmiştir. Tahmin ettiğiniz üzere de kraterin ismi de Ferdinand Macellan ’ın keşif gemisi olan Victoria ‘dan gelmektedir.

Opportunity araştırmaları sırasında, kraterin olası giriş ve çıkış noktalarını tanımasına, kraterin yüksek çözünürlüklü bir topografik haritasını oluşturmasına ve yükseltilmiş sürücü yazılımını test etmesine izin verildi.

Opportunity, çeşitli burunların duvarlarındaki katmanları ve kraterin kuzeyindeki karanlık çizgilerin doğasını araştırdı.

Kaynaklar:

• https://www.space.com/41254-touring-mars-red-planet-road-trip.html
• https://www.spacex.com/vehicles/dragon/
• https://www.nasa.gov/
• https://mars.nasa.gov/gallery/atlas/olympus-mons.html
• https://www.jpl.nasa.gov/spaceimages/details.php?id=PIA00801
• https://mars.nasa.gov/resources/7487/recurring-lineae-on-slopes-at-hale-crater-mars/
• https://astrobiology.nasa.gov/news/ghost-dune-pits-on-mars/
• https://mars.nasa.gov/resources/5633/victoria-crater-at-meridiani-planum/