Sivrisinekler İnsanları Nasıl Bulabiliyor?

Özellikle sıcak yaz akşamlarında canımızı en çok sıkan şeylerin başında sivrisinekler gelir. Gecenin karanlığında kulağınızın yanı başında o sinir bozucu sesi duyarsınız, ya da burun deliklerinize kadar geldiğini hissedersiniz ve sinirden uyuyamazsınız. Peki sivrisinekler insanları nasıl bulabiliyor? Sivrisinekler karanlıkta kan rezervi olarak gördükleri insanların yerlerini sizce nasıl tespit ediyorlar?

Sivrisinekler İnsanları Nasıl Bulabiliyor?

Sivrisinekler Bizi Nasıl Buluyor?

2015 yılında Kaliforniya Teknoloji Enstitüsünde (Caltech)  yapılan bir araştırmada, sivrisineklerin insan hedeflerine görerek, koklayarak ve ısılarını algılayarak ulaştıklarını belirledi.

Yetişkin bir dişi sivrisinek yavrusunu beslemek için kan emmeye ihtiyaç duyduğunda, genellikle bir konak olarak insan arar. Sivrisinekler dahil birçok böcek, insanlarda ve diğer hayvanlarda doğal olarak solunan karbondioksit (CO2) gazının kokusundan etkilenir.

Bununla beraber sivrisinekler, yakındaki bir insanı bulabilmek için diğer ipuçlarını da kullanırlar. İnsanın vücut ısısını algılar ve görme duyusu ile tespit ettiklerini koku ile birleştirirler.

Yani sivrisinekler avlarına çoklu-his stratejisi uygulayarak yaklaşıyorlar.

Sivrisinekler, 10 ile 50 metre mesafedeki insanın verdiği nefesteki CO² ‘i (karbondioksit) algılayabiliyorlar. Daha sonra hedefleri ile mesafeleri 5 ile 15 metre arasına düştüğünde artık gözlerini dört açarak avlarını görebiliyorlar.

Bir metreden daha az mesafeye indiklerinde ise vücut ısılarını algılamaya başlıyorlar.

Bu mesafeden sonra artık kanınızı emen minik bir vampiriniz var demektir.

Sivrisinekler İnsanları Nasıl Bulabiliyor? | 10 ile 50 metre mesafede karbondioksidi algılayabiliyorlar – 5 ile 15 metre mesafede hedeflerini görmeye başlıyorlar – 1 metreden daha az mesafede hedeflerinin vücut ısılarını algılayabiliyorlar.

İlginizi Çekebilir: Veri toplayabilen biyonik arılarla tanışmak ister misiniz? Biyonik Arılar

Peki Sivrisinekler Hedef İçin Bu Duyusal Verileri Nasıl Birleştiriyor?

Araştırmacılar, sivrisineklerin her tür duyusal bilgiyi nasıl ve ne zaman kullandıklarını bulabilmek amacıyla aç olan dişi sivrisinekleri farklı duyusal ipuçlarını bağımsız olarak kontrol edilebilecekleri bir rüzgar tüneline salmışlar.

Sivrisineklerin Hedefe Ulaşmasında Karbondioksitin ve Görüşün Etkisi

İlk deney setinde sivrisinekler, bir insanın nefesi tarafından oluşturulan sinyali taklit eden, yüksek konsantrasyonlu karbondioksit rüzgar tüneline salınmış. Kontrol deneyi olarak da sivrisinekler daha az yoğunlukta karbondioksit olan bir başka rüzgar tüneline salınmış ve her iki rüzgar tünelinde de sivrisineklerin görsel duyularını test etmek amacıyla siyah bir nokta yerleştirilmiş.

Daha sonra araştırmacılar yüksek konsantrasyonlu karbondioksit bulunan rüzgar tünelindeki sineklerin siyah noktayı fark ettiklerini ve onunla ilgilenmeye başladıklarını fakat nispeten daha az yoğunlukta karbondioksit bulunan kontrol deneyindeki sivrisineklerin siyah noktayla ilgilenmediklerini gözlemlemiş.

Yani sivrisinekler görsel ipucuna ancak yakında bir av olduğuna dair bir kanıt (karbondioksit) bulduktan sonra dikkat etmeye başlıyorlar da diyebiliriz.

Sivrisineklerin Hedefe Ulaşmasındaki Termal Etki

Bir başka deneyde ise araştırmacılar, sivrisineklerin termal veriyi hedefe ulaşmada nasıl kullandıklarını test etmek istemişler.

Bunu yapabilmek için kimyasal maddeyle kaplanmış iki cam obje oluşturmuşlar. Bu cam objeleri 37 ° C (yaklaşık insan vücut sıcaklığına eşdeğer) ısıya sahip olacak şekilde ayarlamışlar.

Oda sıcaklığına ayarlanmış, yüksek konsantrasyonlu ve düşük konsantrasyonlu karbondioksit bulunan rüzgar tünellerine bu objeleri yerleştirmişler.

Her iki rüzgar tüneline de salınan sivrisineklerin sıcak nesnelere ilgi gösterdiklerini gözlemlemişler. Yani sivrisineklerin nesnelere olan görsel çekiciliğin karbondioksit ile ilişkisinin aksine, hedefe ulaşmada termal veriyi karbondioksitten bağımsız olarak kullandıkları tespit edilmiş.

Tabi termal veriyi kullanmaları için sivrisineklerin hedefe 1 metreden daha yakın olmaları gerekiyormuş.

Sivrisineklerden Kaçış Yok Mu?

Sivrisinekler İnsanları Nasıl Bulabiliyor?| Sivrisineklerden Kaçış Yok Mu?

Karanlık bir odada sivrisineklerden kurtulmak için yorganın altında nefes almaya çalışmanız geçici bir çözüm gibi görünse de eğer odada nefes alıp veren başka biri var ise sizin kendinizce aldığınız bu tedbir hiç bir işe yaramayacaktır.

Çünkü hedeften algıladığı karbondioksidi ile görsel duyularını harekete geçiren sivrisinekler artık 5-10 metre etrafta olan tüm hedefleri görebilir duruma gelecektir ve 1 metreden daha az mesafeye geldiklerinde artık ısınızı da algılayarak orada olduğunuzdan emin olacaktır. Sonrasını zaten hepimiz tahmin edebiliyoruz.

Sıcak yaz günlerinde sivri iğneleriyle ortalıkta serseri mayın gibi dolaşan bu küçük stratejik kan emicilerle mücadele etmenin pek kolay olmadığını kabul etmek gerekir. Sabahları vücudunuzun çeşitli yerlerinde tatlı kaşıntılarla ve küçük kırmızı kabarıklarla uyanmak istemiyorsanız ya çok iyi bir takip yeteneğine sahip olmalısınız veya kimyasal ilaçlara başvurmalısınız ya da kapı pencere ne varsa hepsine sineklik takmalısınız.

Buna rağmen hala sivrisinekler tarafından bulunuyorsanız belki de kanınız tatlı olduğu için tüm stratejilerini sizin üstünüzde deniyorlardır. Bu durumda yapacak bir şey yok demektir. Kaderinize razı olmanız gerekir.

Kaynaklar:

• https://www.caltech.edu/about/news/mosquitoes-use-smell-see-their-hosts-47338